Dit artikel komt uit de Volkskrant. Op NU.nl verschijnt dagelijks een selectie van de beste artikelen uit kranten en tijdschriften. Daar lees je hier Meer over.
“Zou het kunnen dat we iets aan het oplossen zijn dat niet over ons gaat?” Zes jonge vrouwen staren demonstratief in de repetitieruimte van Krier, het studentencultuurcentrum van de Universiteit van Amsterdam. Wanneer ze volgende week optreden Symptomen Toen wij optraden waren het er acht, maar vandaag moeten ze het met zes doen. Alle spelers in dit segment hadden anorexia of anorexia. Zij zullen op het podium staan met een boodschap, een theatraal manifest: zij zijn niet het probleem, zij zijn de klokkenluiders die een probleem buiten hen blootleggen.
Regisseur Alexandra Broder (45) gaf de opdracht: Een zin kan rustiger, fluisterend, dreigender worden gezegd. De vrouwen, allemaal twintigers en geen van allen acteurs, zijn soms duizelig of onhandig (“Ik hou niet van mijn fluisterstem”), maar hun woorden lijken van diep van binnen te komen. Zij leverden input voor de geschreven tekst van Broder die de toehoorders meeneemt naar een voor hen maar al te bekende plek: een wereld tussen leven en dood.
Na de repetitie liet Broder Sacha Juers een schets van de set zien: een donkere, mysterieuze setting op een zwarte spiegelvloer waar de spelers op sokkels tussen hertachtige wezens staan. Vrouwen zullen lange jurken dragen die hun lichaamsvorm verbergen. Eén van hen, Nicky Jonker, zal de muziek van Roald Van Osten zingen.
Tijdens het interview vergezellen twee spelers ons. Diantha Vosquijol (25) legt het uit Symptomen Gebaseerd op de mythe van Persephone: ‘Hades neemt haar mee naar de onderwereld, waar ze zes granaatappelpitjes eet. En wie daar eet, is voor altijd aan die wereld gehecht. Vanaf dat moment moet Persephone reizen tussen de onderwereld en de bovenwereld.’ Tegenspeler Anki Clute (22): ‘Je hoort altijd dat je in het licht moet zijn en dat het donker een gevaarlijke plek is. Maar licht is niet noodzakelijkerwijs beter dan duisternis.’
Een zin uit de voorstelling luidt: “Ik weet niet of naar beneden trekken of omhoog trekken slecht is.” Aan de ene kant trekken eetstoornissen vrouwen de duisternis in, terwijl aan de andere kant zorgverleners en gezinnen hen in het licht willen trekken. Vandaar de dwang van beide kanten. Broeder: “Dus waar is je autonomie?”
Want volgens hem is anorexia autonomie. “Dit gebeurt al eeuwen bij vrouwen. Ik wilde de impact onderzoeken van het patriarchale systeem waarin we leven: zou het kunnen dat vrouwen stoppen met eten en proberen autonomie te verwerven binnen dat systeem? Maar als je zoekt naar mensen met anorexia, kom dan terug Het systeem behandelen dat ziek is, zijn zij ziek of de samenleving?” Vosquizl: “Toen ik uit de eetstoornis moest komen, dacht ik alleen maar: dan moet ik weer naar school, waar ik helemaal niet thuishoorde.”
In de voorstelling analyseert Broder hoe de patriarchale samenleving vrouwen allerlei onmogelijke eisen oplegt over hoe ze moeten zijn, hoe ze eruit moeten zien en hoe ze zich moeten gedragen. Dat je aantrekkelijk en succesvol moet zijn bijvoorbeeld, en tegelijkertijd niet te veel ruimte in beslag neemt.
Hoewel Broder ook een eetstoornis had, baseerde ze zich voor deze voorstelling niet op haar eigen ervaringen. “Al begrijp ik dat heel goed. Maar ik houd er vooral van om thema’s aan te kaarten die binnen de psychiatrie voorkomen en die grotere vraagstukken in de samenleving vertegenwoordigen.”
Zoals hij al deed in zijn eerdere optredens het geschenk, over een jonge vrouw die niet langer wil leven. of de boom, een voorstelling met een groep psychisch kwetsbare meisjes. Vier van hen spelen nu, waaronder Voskwijl Symptomen. Bij elke productie vertrouwt Broder sterk op de input van zijn spelers.
binnen Symptomen Er is iets poëtisch en ongrijpbaars aan die inbreng. Spelers onthullen hun duistere ervaringen. Anki Klute zegt bijvoorbeeld in de voorstelling: “Mijn aanwezigheid hier is een opoffering.” Wat bedoelt hij ermee? “Het is moeilijk voor mij om op het podium te staan en de plek in te nemen, maar ik zet me in voor de meiden die deze plek niet durven of kunnen innemen. Tegelijkertijd is het fijn om mezelf dat te gunnen. Het is een offer, maar een geschenk.”
Voskuijl en Klut vinden het lastig om precies te verwoorden wat de oorzaak is van hun eetstoornis. “Het zal altijd een onderdeel zijn van…
