Dit artikel komt uit Het Parool. Op NU.nl verschijnt dagelijks een selectie van de beste artikelen uit kranten en tijdschriften. Daar lees je hier Meer over.
Bij de ingang van de tentoonstelling Stof tot nadenken Het Maritiem Museum beschikt over een scherm met een snel oplopend aantal. Van de hoeveelheid landbouwproducten die Nederland op een dag exporteert. Van de dagelijkse hoeveelheid uien die vanuit Nederland wordt geëxporteerd en de hoeveelheid sojabonen die in de havens van Amsterdam en Rotterdam wordt geïmporteerd.
Dit zijn duizelingwekkende hoeveelheden en aantallen. Nederland is na de Verenigde Staten de grootste landbouwexporteur ter wereld; In 2022 exporteerde Nederland voor 122 miljard landbouwproducten. Tegelijkertijd wordt er ook veel voedsel geïmporteerd, vooral granen en sojabonen bedoeld als veevoer voor de zuivel- en vleesindustrie. Zelfs uien worden geïmporteerd. Een gemiddelde maaltijd legde 30.000 (!) kilometer af.
Ook alarmerend: een derde van al het voedsel wordt verspild. Het is de informatie die zich in je hoofd nestelt als je de tentoonstelling van fotograaf en documentairemaker Kadir van Loohuizen binnenstapt en onvermijdelijk zijn observerende foto’s en films kleurt. Je vraagt je dan natuurlijk af of Nederland zo’n grote exporteur en producent wil en moet zijn.
Van Loohuizen (60) had in 2020 een indrukwekkende tentoonstelling (foto) over de stijgende zeespiegel in het Maritiem Museum: vloed. “Tijdens het maken zag ik dat landbouwgrond op veel plekken verzilt, wat onze voedselvoorziening in gevaar dreigt te brengen. Ik ben al een tijdje bezig met klimaat, en de wereld achter de voedselproductie leek mij een geweldig nieuw project Met een brede glimlach: ‘Ik heb een abonnement om me aan megalomane projecten te houden.’
Aanvankelijk had Van Loohuizen een mondiaal project op het oog, maar Covid gooide begin 2020 roet in het eten. “Omdat ik niet meer kon reizen, heb ik mij ondergedompeld in Nederland.” En de zaak werd urgenter naarmate hij door het land reisde. “Covid heeft niet alleen de voedseldistributie ontwricht, het stikstofdossier, de Russische invasie van Oekraïne en het 400 meter lange containerschip dat het Suezkanaal blokkeert, hebben duidelijk gemaakt dat de schappen van supermarkten niet geheel zelfvoorzienend zijn. Ze worden dagelijks aangevuld met sperziebonen uit Kenia, avocado’s uit Peru en zonnebloemolie uit Oekraïne.”
Van Loohuizen brengt in beeld wat doorgaans buiten ons gezichtsveld ligt. De hele voedselketen passeert voor zijn lens: van hypermoderne zaadveredelingsbedrijven en enorme opslagplaatsen tot verticale boerderijen en slachthuizen.
“Het was niet makkelijk om overal binnen te komen. Covid werd vaak als excuus gebruikt, maar ook het tomatenvirus en de vogelgriep werden gebruikt om mij weg te houden. De angst was dat ik op zoek was naar misbruik, maar dat was niet per se zo. “Dat was mijn bedoeling. Dit is geen klacht, ik wil de processen laten zien. Ik zeg ook niet dat je vegetariër of veganist moet zijn, ik hoop alleen dat je gaat nadenken over de klimaatcrisis en je eten, zodat we op weg gaan naar een duurzame toekomst. Ik ben zelf geen vegetariër. Ik ben veel meer gaan letten op wat ik eet.”
Te ver opgestoken vinger Stof tot nadenken; Van Lohuizens foto’s en bewegende beelden (“Ik filmde meer dan ooit”) zijn van meer dan adembenemende schoonheid – soms doen ze denken aan het monumentale, symmetrische werk van de Duitse fotograaf Andreas Gursky, de verstilde documentaire van de Oostenrijker even later. Regisseur Nikolaus Geyrhalter.
Bij veevoederfabrikant Nijssen in het Noord-Limburgse Veulen fotografeerde van Lohuizen een gigantische berg afgekeurde stroopwafels die worden verwerkt tot veevoer. “We gooien allemaal veel eten weg. Consumenten die hun bord niet leeg eten, of chilipepers die weggooien. Maar vooral fabrikanten maken zich hier schuldig aan; niet alleen stroopwafels, maar ook donuts, friet en winegum worden vaak simpelweg afgewezen. omdat ze iets te veel gekookt of niet mooi rond zijn. Voor dit soort producten is verwerking tot varkensvoer nog steeds een goede oplossing; onze voedselverspilling biedt dan ook een alternatief voor het importeren van bijvoorbeeld soja als veevoer.”
Foto’s van de Vlothaven in het Westelijk Havengebied vertellen een andere kant van het verhaal. “Nederland importeert jaarlijks 4,2 miljard kilo soja en is daarmee de grootste soja-importeur van Europa. Het grootste deel hiervan…
