Dit artikel komt uit Trouw. Op NU.nl verschijnt dagelijks een selectie van de beste artikelen uit kranten en tijdschriften. Daar lees je hier Meer over.
“Ik ben nog nooit op een Binnenhof geweest”, zegt Henk Vermeer, mede-oprichter van BoerBurgerBeweging (BBB), over zijn eerste werkdag in Den Haag na de verkiezingen van 2021. Maar hij voegde eraan toe: ,,We hebben ons nooit laten bluffen.” Het feest wilde gewoon beginnen. ,,We beginnen net te ontdekken.”
Caroline van der Plas, destijds het enige BBB-Kamerlid, had geen tijd voor introductiedagen voor nieuwe Kamerleden, aldus Vermeer. Pas later ontdekken ze dat er zoiets bestaat als het Law Bureau, een officiële afdeling die alleen werkt voor leden van de Tweede Kamer en helpt bij het opstellen van amendementen en juridisch advies geeft aan parlementsleden. ‘Ja, daar kom je snel genoeg achter.’ Toch is het Advocatenkantoor een centrale schakel voor leden van de Tweede Kamer.
Parlementsleden hebben een belangrijke taak. Naast deelname aan debatten of het indienen van voorstellen maken zij samen met de overheid wetten. Kamerleden kunnen schriftelijke vragen stellen en een hoorzitting organiseren met deskundigen of belanghebbenden. Zij beslissen of ze in het voltallige Huis of in kleine commissies zullen debatteren, en of ze überhaupt over welke wetgeving dan ook zullen stemmen. Zij kunnen een wetsvoorstel aanpassen door een zogenaamd amendement in te dienen. Als dit amendement een meerderheid krijgt, moet deze wetswijziging worden doorgevoerd.
De afgelopen jaren is er regelmatig kritiek op de wijze waarop het Parlement de wetgeving uitvoert. Zo concludeerde VVD-Kamerlid André Bosman in 2021 dat de wet steeds complexer wordt en geen rekening houdt met wat burgers kunnen regelen. Als voorzitter van de Parlementaire Enquêtecommissie Uitvoeringsorganen bekritiseerde Bosman het werk van de Tweede Kamer: ‘Parlementariërs zijn de eerste en laatste verdedigingslinie tegen schade op menselijke schaal. De Tweede Kamer is het machtigste instituut. oefen daarom die macht uit in onze samenleving.” Volgens Bosman besteedt de Kamer te veel aandacht aan gebeurtenissen, besteden Kamerleden te weinig aandacht aan de uitvoering en krijgen ze te weinig informatie.
Een speciale commissie onder leiding van SGP-leider Kees van der Stijs concludeerde in 2021 dat de aandacht van de Tweede Kamer voor wetgeving tanende was. ‘Waar vroeger het aantal wetgevingsdebatten domineerde, worden er nu veel meer ‘controledebatten’ gehouden, waarin parlementsleden de regering ter verantwoording roepen, aldus de commissie. Kamervoorzitter Vera Bergkamp reageerde: “Het is aan ons als Kamer om de aanbevelingen over te nemen. Het is belangrijk dat we een sterk representatieve Kamer hebben.”
Investico onderzocht hoe de Tweede Kamer wetten maakt en controleert. Hoe vervullen politieke partijen hun wetgevende verantwoordelijkheden? En wat zijn de gevolgen voor het recht zelf?
Om het werk van de Tweede Kamer voor het wetgevingsproces in kaart te brengen, heeft Investico alle wetsvoorstellen verzameld en verwerkt tijdens het afgelopen kabinet-Balkenende en Route III en Route IV. We telden hoeveel wetsvoorstellen er werden ingediend, hoe vaak partijen schriftelijke vragen stelden en deelnamen aan wetgevingsdebatten.
Het aantal wetgevende debatten waaraan facties elke maand deelnemen, is met 44 procent gedaald vergeleken met het kabinet op de Derde Route. Hiervoor zijn verschillende redenen. Ten eerste omdat er heel weinig rekeningen zijn. Terwijl Balkenende IV nog zo’n tien biljetten per maand produceerde, was dat minder dan de helft van het vorige kabinet van Mark Rutte.
En zelfs over een klein deel van de wetsvoorstellen die het Huis van Afgevaardigden bereiken, wordt minder gedebatteerd, blijkt uit gegevens van Investico. Het aantal wetsvoorstellen zonder debat is de afgelopen jaren toegenomen, van 32 procent onder het laatste kabinet-Balkenende naar 37 procent onder Rutte III en 42 procent onder Rutte IV. En als er controverse is, is het factionalisme iets minder zichtbaar dan onder de vorige regering.
Dit komt door de verdeling van de aantallen politieke partijen in de Tweede Kamer, zo blijkt uit de analyse. Individuele Kamerleden namen tijdens het vorige kabinet een groter deel van de taken op zich, terwijl partijen gemiddeld minder aandacht besteedden aan de totale wetgeving.
“Kleine partijen hebben vaak niet de tijd en expertise om met complexe wetgeving om te gaan”, zegt…
