Dat lijkt nooit te zijn gebeurd. Ook niet begin 1993 toen Tata Steel werd ingeschakeld om bij Hugowens weer grafiet te gaan produceren. Het onderzoek werd ruim zes maanden geleden voorgesteld.
Hugovens meldde het grafietincident ruim drie uur nadat het zich had voorgedaan, zo blijkt uit provinciale en gemeentelijke rapporten. De provincie was hier erg boos over, waarna een milieumedewerker bij Hugovens verzekerde dat “er geen doofpot nodig is”.
De volgende ochtend bracht de gemeente Beverwijk een bezoek aan Wijk an G. Ambtenaren merkten op dat de auto’s “duidelijke afzettingen van stofdeeltjes” hadden. Maar volgens een woordvoerster van het RIVM lijken er nooit metingen te zijn gedaan. Het Instituut kan de oorzaak niet meer achterhalen. “Wij hebben hierover geen documentatie gevonden in de archieven.”
Opvallend was dat de gemeente Beverwijk een jaar geleden zei geen nieuwe grafietregens meer te tolereren. Het gemeentebestuur schakelde zelfs een advocatenkantoor in en schreef in een brief aan de Hugovens dat het naar de rechter zou stappen als er weer een graffiti-incident zou plaatsvinden.
“Destijds – het klinkt nu misschien heel vreemd – hadden we het niet over gezondheidsschade”, zegt Marjan June, de toenmalige milieuambtenaar van de gemeente Beverdijk. Tata’s ijzeren vuist. “Het ging om de bezinking van roetdeeltjes, dat huizen en auto’s vuil werden.”
Maar als omwonenden er niet te veel over klaagden, ‘vond het bestuur het niet erg’. Juridische bedreigingen waren ‘meer geschreeuw dan daadwerkelijk actie’, herinnert June zich.
Tata Steel en onderaannemer Harsco hebben inmiddels maatregelen genomen om verse grafietregen te voorkomen. De meest recente incidenten vonden plaats tijdens de verwerking van slakken, een restproduct uit het staalproces. Sinds 2020 gebeurt dit in een hal, zodat er geen stofwolken de omgeving kunnen bereiken.
In 2018 en 2019 kreeg Hersco een reeks boetes vanwege grafietregen. Maar de Raad van State besloot later dat de provincie geen boetes van in totaal 450.000 euro mocht opleggen. Ook een strafzaak van het Openbaar Ministerie loopt grotendeels op een mislukking uit. Het bedrijf kreeg er uiteindelijk maar één Voorwaardelijke straf 5.000 euro voor een incident in 2019.
Er loopt momenteel opnieuw een strafrechtelijk onderzoek naar Tata Steel en Harsco nadat ruim duizend buurtbewoners aangifte hebben gedaan. Een jaar geleden deed het Openbaar Ministerie onderzoek in het pand van de staalfabrikant, maar sindsdien zwijgt het over de zaak.
Omwonenden maken zich nog steeds grote zorgen over de uitstoot van de staalfabriek Rijkswaterstaat Recent berekend De fijnstof- en stikstofdioxide-uitstoot van Tata Steel zorgt voor een 2,5 maand kortere levensverwachting voor inwoners van Wijk en Gee.
De eerste drie afleveringen Tata’s ijzeren vuist Nu te beluisteren via NU.nl, Spotify van Apple-podcasts. De vierde aflevering van deze week kun je exclusief via NU.nl beluisteren.
