‘Ik leef in twee werelden, waarvan er één aan het instorten is’

Mohammad Jabali (33) telt de dagen. Vandaag is het 39 jaar geleden dat Israël Gaza begon te bombarderen na een aanval van Hamas. En ten tweede sinds de Palestijnse filmmaker voor het laatst een bericht en een teken van leven ontving van zijn vader, broer en zussen, die vluchtten naar het huis van een vorig jaar overleden familielid van zijn moeder in de zuidelijke Gazastrook. ‘Niemand is veilig. Ze overleven. En ik hoop dat ze het overleven. Wij sturen herhaalde berichten als er dekking is. Soms hoor je uren niets. Soms een dag, of langer. Onzekerheid verbijstert mijn geest.’

Jabali is deze week in Amsterdam, waar hij zijn documentaire filmt het leven is mooi (Hallo Al Haya) beleefde afgelopen maandag zijn wereldpremière op het Idfa Documentary Festival. De foto’s maakte hij zelf voor dit doorlopende verslag, dat deel uitmaakt van de prijsvraag van het festival. Terwijl hij tijdelijk in Tromsø, boven de poolcirkel in Noorwegen, woonde, stond het leven van de (toenmalige) directeur op zijn kop toen de grens met Gaza werd gesloten. Het gaat over de pijn en ontwrichting van de Israëlische bezetting. En over de Kafkaëske bureaucratie waarin Jabali zichzelf als ‘staatloos’ bevindt. Maar ook over de behoefte aan optimisme en solidariteit in de internationale documentairegemeenschap; Norwegian en andere collega’s die hem bijstaan.

‘moeilijk nu’

“Het is goed dat we elkaar nu, in de ochtend, nog spreken”, zegt de filmmaker, die blijkbaar zijn best doet om hartelijk over te komen, ook al kijken zijn ogen bezorgd. ‘In de middag raak ik mijn energie kwijt. Iedereen vraagt: hoe gaat het met je? En dan weet ik echt niet wat ik moet zeggen. Het ligt niet in mijn aard om te zeggen dat het niet goed met me gaat. Zelfs niet als ik verdrietig of moe ben. Maar nu is het moeilijk. Ik leef in twee werelden, waarvan er één aan het instorten is. Ik kan hier niet zomaar deelnemen aan de sociale evenementen van het festival. Alles lijkt on hold te staan.”

In 2014, toen Israël ook Gaza lange tijd bombardeerde, besloot Jabali, die al sinds jonge leeftijd verknocht was aan zijn camera (“Ik was altijd de cameraman in mijn vriendengroep”), mee te rijden met Gaza-stad. Ambulancediensten zijn onderbezet en riskeren hun eigen leven. Het was een opwelling, geen weloverwogen plan. Zo ontstond zijn debuutdocumentaire Ambulance, die hij redigeerde tijdens zijn gedwongen verblijf in Noorwegen. De film toerde meteen de wereld rond, won diverse prijzen op festivals en werd ook vertoond op IDFA. Al kon de directeur, die destijds geen verblijfsvergunning had, niet persoonlijk aanwezig zijn.

‘De titel van mijn tweede film is mijn motto, eigenlijk mijn hele leven: Het leven is mooi. Ik zou het niet anders willen zien. Het leven zou mooi moeten zijn. Ook al is het gemaakt met Ambulance Toen een film over oorlog, ik hoopte dat het de laatste film over oorlog zou zijn. Ik denk dat het ook nodig was, die film. Ik had geen idee dat de wereld begreep wat er in 2014 in Gaza gebeurde.’

Protest en kritiek

Een paar uur voor de première het leven is mooi Jabali nam deel aan het protest van het Palestine Film Institute (PFI) voor het IDF-bijgebouw in het International Theatre Amsterdam in Lidzepplin. “Stop nu met schieten!” uitgesproken via een megafoon. Het documentairefestival kwam van verschillende kanten onder vuur te liggen nadat drie Palestijnse activisten vorige week op de openingsavond onaangekondigd het podium betraden met een spandoek met de tekst ‘Van de rivier tot de zee, Palestina zal vrij zijn’. De Israëlische filmgemeenschap protesteerde tegen de beledigende slogan, die zij interpreteerden als een oproep tot ‘uitroeiing’, en riep de IDF op om de actie te veroordelen. Het festival deed dat wel, maar de krachtige formulering van het IDFA-statement en de enkele lezing van de slogan gingen later mis bij de Palestijnse filmdelegatie. Daar werden filmmakers opgeroepen hun documentaires terug te trekken van het festival, iets waar al een tiental filmmakers op hebben gereageerd, waaronder de Palestijnse regisseur Basma al-Sharif, wiens vier korte films werden geselecteerd. Er volgt nog een bericht van IDFA aan de ‘documentairegemeenschap’: het festival heeft alle kritiek ter harte genomen en blijft haar best doen om een ​​’open en inclusief’ platform te zijn, waar ook moeilijke gesprekken respectvol gevoerd kunnen worden…