Dit artikel komt uit Trouw. Op NU.nl verschijnt dagelijks een selectie van de beste artikelen uit kranten en tijdschriften. Daar lees je hier Meer over.
Kranten, televisie, sociale media: beelden van de Gaza-oorlog worden dag en nacht gebombardeerd. Niet iedereen wil berichten zien, helemaal niet of slechts zelden.
De Britse columnist Simon Jenkins geeft toe voogd Hij heeft al een week niets meer gelezen, gehoord of gezien uit Gaza. Beschaamd schreef hij dat hij het zelfs als journalist overleefde. En, zo voegde hij eraan toe, “we hebben een plicht jegens de mensheid om onmenselijkheid niet te negeren, waar deze ook voorkomt.”
Of die morele verplichting daadwerkelijk bestaat, is een lastige vraag voor denker-laureaat Marjan Slob. “Ik vind dat je in het algemeen geïnformeerd moet worden. Je bent een burger van een wereld waarin zo’n ernstige crisis gaande is.”
“En een denker wil zeker de werkelijkheid in de gaten houden. Maar ik ben momenteel een beetje van het nieuws af. Ik merk dat ik de gruwelijke details, de opdringerige verhalen vermijd. Ik weet dat er veel verdriet is, maar ik ben Ik heb er heel veel zin in. Het houdt me vast en ik voel me machteloos.”
Dus je kijkt weg.
“Nee, ik ben gepassioneerd. ‘Passie’ komt uit het Latijn bewegen , kom in beweging. De taak van passie is om je te motiveren om te handelen, om iets in de wereld te doen dat je zichtbaar beïnvloedt. Maar in Gaza kan ik dat nauwelijks. Wat helpt het als ik me in die ellende wentel, me intens ellendig voel en niets kan doen? Dan verlamt passie mij in plaats van mij ertoe aan te zetten de wereld te veranderen. Zeggen: ‘Dompel jezelf volledig onder in de situatie in Gaza’ is daarom een wrede claim.”
De slob ziet zichzelf als een andere vorm van nieuwsvermijding. ‘Ik blader door de krantenpagina’s over vrijwel ongelezen geopolitieke analyses. Ik vermijd ook de wijsheid van talkshows. Als ik erdoor geïnformeerd word, voel ik me bijna medeplichtig aan de tactieken van Hamas en Netanyahu, in hun berekening van het menselijk leven als betaalmiddel. Het gaat mij om.” Voor al het echte lijden – voor Palestijnen of Israëli’s, doet het er pas in tweede instantie toe. Al deze strategische analyses negeren het lijden.”
Hoe verhouden denkers zich tot dit conflict?
“Politici zijn dan wel in de wereld om zich met strategische vraagstukken bezig te houden, maar als burger vind ik dat onfatsoenlijk. Ik denk ook niet dat daar een oplossing voor bestaat. Waar kan dat? Israëli’s voelen zich terecht onzeker, het is verschrikkelijk. En mensen in de Palestijnse gebieden Ze hebben terecht het gevoel dat ze oneerlijk worden behandeld, wat dubbel angstaanjagend is.
“Hoe verzoen je dat? Ik heb niet de behoefte om veiligheid boven rechtvaardigheid of anderszins te stellen. Mijn hoop is dat er uiteindelijk iets zachts komt, dat de partijen onderling gaan inzien welke waarde er voor de ander op het spel staat. het trauma zal al moeilijk genoeg zijn, maar dat is de enige manier. Dat is precies waarom ik me niet wil laten meeslepen door de retoriek van die macht. Al deze grote woorden helpen niet. Ze zijn als brandstof voor een vuur.”
Er gebeuren steeds meer verschrikkelijke dingen in de wereld. Zuid-Jemen. Oeigoers. Moet ik er iets van weten?
“Je hebt gelijk, dat vraag ik me ook af. Er is een schril contrast tussen de woede veroorzaakt door de oorlog in Oekraïne en Israël, en andere drama’s waarmee we ons duidelijk minder verbonden voelen.”
Slob verklaart dit door ‘geografische of politieke nabijheid’. ‘Ik ken een Oeigoer, wat mijn betrokkenheid verandert bij het lijden dat China Oeigoeren toebrengt. Die nabijheid is dus belangrijk. Het is niet moreel verkeerd. Dat is het wel.
‘Je draagt altijd je eigen geschiedenis met je mee, inclusief de slavernij en de problematische geschiedenis van de joodse gemeenschap. Als niet-joodse Nederlander voel ik me schuldig dat we de joden in de Tweede Wereldoorlog niet goed hebben beschermd. Het prikt in mijn geweten. Dat ik in zekere zin een band heb met Joden en dat het daarom passend is dat ik extra aandacht besteed aan de oorlog in Gaza. Maar voor mensen met een allochtone achtergrond ligt dat waarschijnlijk anders.”
Het algemene nieuws hoeft dus niet te volgen?
“Er is geen verplichting. Alleen maar omdat je moe wordt als je al het lijden op je af laat komen. Het is te veel om alles te willen weten. Tegelijkertijd kun je je niet voor alles afsluiten. Het is een kwestie van een goede balans vinden.”
Bhavuk haalde diep adem. “Voor mezelf weet ik niet eens wat die balans is. Dus ik ga geen oordeel vellen over mensen die geen oorlog willen voeren. Weet ik veel over wat er in hen omgaat? Voor mezelf denk ik als wereldburger kan ik mijn ogen niet zo dicht bij de realiteit open houden, maar universele sympathie voor alles…
