Dit artikel komt uit AD. Op NU.nl verschijnt dagelijks een selectie van de beste artikelen uit kranten en tijdschriften. Daar lees je hier Meer over.
“De Romeinen hadden geen suiker.” Dit is de makkelijkste weg die historicus Ulbe Bosma, auteur van het boek, aanwijst suiker wereld (suiker wereld) kan erop duiden dat suiker, een voedingsmiddel dat nu in bijna al onze schappen in de supermarkten te vinden is, een relatief recente uitvinding is. “Maar tegenwoordig stoppen we het overal in. Het geeft een goede substantie – bak maar eens een koekje zonder suiker -, zorgt ervoor dat producten langer houdbaar zijn en we worden steeds welvarender, waardoor we steeds meer zoete luxe gaan eten en drinken.”
“We kunnen het beter zonder suiker doen”, zegt Bosma, onderzoeker aan het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis in Amsterdam. Sterker nog, de hoeveelheid die we vandaag de dag consumeren, geschat op tussen de 30 en 40 kilo per jaar, is alles behalve goed voor ons. Aan het begin van de 19e eeuw ontdekten wetenschappers dat suiker ongezond was.
De site schreef dinsdag over de toename van het aantal jongeren met diabetes type 2 (diabetes bij volwassenen) onder tieners in Nederland. Het verhaal toont de vader van Noor, een meisje dat aan een ziekte lijdt. Baba vindt dat er meer discussie moet komen over wat er in de winkel verkocht wordt. “Goedkoop eten is vaak ongezond.”
Die discussie duurt al tientallen jaren. Maar echte actie wordt zelden ondernomen. De overheid zou meer moeten doen om de suikerconsumptie onder de Nederlanders terug te dringen, vindt Bosma. “Overheden hebben lange tijd nagelaten de regels vast te stellen. Als je het verhaal van een meisje als Noor leest, wordt pijnlijk duidelijk waar dit toe leidt. Afschuwelijk.”
Waarom komt de Nederlandse overheid zelden met regels? Hermann Lelyveldt, hoofddocent politieke wetenschappen aan het University College Roosevelt (UCR) in Middelburg, zegt dat het niet los kan worden gezien van de machtige lobby van voedselproducenten. Lelieveldt, die zichzelf omschrijft als ‘voedselbeleidswetenschapper’, onderzocht enkele jaren geleden de besluitvorming rondom de totstandkoming van preventieafspraken. Dit grootschalige programma om Nederland gezonder te maken zou feitelijk een suikerbelasting omvatten. Maar de voedingsindustrie weigerde hogere belastingen op suikerhoudende producten, concludeerde Lelyvelt. “Ze dreigden af te treden.”
Dit zou een kleine tegenvaller zijn, omdat het kabinet veel moeite heeft gedaan om tot overeenstemming te komen met de sector. “Als overheid kun je zelf de regels bepalen. Maar in de aanloop naar de onderhandelingen lobbyen voedselproducenten al met elkaar voor een plek aan tafel.”
Toegegeven, zegt Lelivelt: clubs als de supermarktkoepel Centraal Bureau voor de Voedselvoorziening (CBL) en de brancheorganisatie van voedselproducenten, de Federatie van de Nederlandse Voedingsmiddelenindustrie (FNLI), hebben alleen maar ‘ijzersterke’ lobbyisten. “Ze doen er alles aan om te krijgen wat ze willen. Mensen die lobbyen op basis van maatschappelijke belangen mogen wel wat lef hebben.”
Ook de economische macht van grote voedselmultinationals als Coca-Cola, Unilever, Nestlé en Mondelez is enorm. Zij hebben de hoogste winstmarge van alle bedrijven in de keten. Dit ondanks het feit dat er veel geld is geïnvesteerd in reclamecampagnes. Deze bedrijven investeren in producten zonder suiker, zoals ‘light’ en ‘zero’, maar niet iedere klant legt deze in het winkelwagentje.
Verrassend genoeg gaat de belasting op frisdranken vanaf 1 januari 2024 flink omhoog. Maar de verhoogde limonadebelasting geldt niet alleen voor suikerhoudende dranken, maar ook voor light- en zero-varianten en zelfs havermelk. En niet voor gewone melk. Het tweede lijkt vooral het succes van een andere lobby, die van de zuivelsector, te zijn, zegt Lelivelt. De belasting op mineraalwater zal geheel verdwijnen.
“Bovendien laat deze limonadetaks ook zien dat de Nederlandse overheid geen geld wil sparen voor dit soort systemen”, aldus Lelieveld. “Ik heb hierover verschillende memo’s gezien van het ministerie van Financiën. Het verhaal is vaak dat geen enkele maatregel gevolgen heeft voor de gezondheid…
