Bij elke nieuwe verkiezing laaien de discussies over stemcomputers weer op, vertelt hoogleraar systeemveiligheid en lid van de Kiesraad Herbert Boss aan NU.nl. “Stemmen via de computer of internet lijkt zo eenvoudig: geen gedoe meer met stemformulieren, de uitslag is direct bekend en niemand maakt een fout tijdens het tellen.”
“Maar stemmen met een rood potlood op een papieren stemformulier is de enige manier om de controleerbaarheid, transparantie en geheimhouding van de stemming te garanderen”, legt woordvoerster Margriet Bokhurst van de Kiesraad uit.
Verkiezingen lijken misschien eenvoudig, maar volgens professor Bose zijn ze eigenlijk ingewikkelder dan dingen kopen op internet of belastingaangiften indienen. “Allereerst gaat het om vertrouwen. Weet je zeker dat het door een computer bepaalde resultaat juist is? Kan er mee geknoeid zijn? Zijn de computers gehackt? Dat valt bijna niet te bewijzen.”
“Natuurlijk maken mensen fouten”, vervolgde de baas. “Maar het verschil is dat zulke fouten heel klein zijn: de uitslag van een stembureau klopt bijvoorbeeld niet.”
Maar als landen als Rusland, China of de Verenigde Staten stemcomputers op grote schaal hacken, kunnen ze de algehele uitkomst beïnvloeden, legt Boss uit. “Het is zeer onwaarschijnlijk, maar de impact zal enorm zijn. Willen we dat risico nemen?”
Tussen 1970 en 2007 werkten verschillende gemeenten in ons land met stemmachines en stemcomputers. Maar het stemgeheim kon met stemmachines niet worden gewaarborgd. schrijft Kiesraad. De betrouwbaarheid en transparantie van het tellen van de stemmen stonden ook op het spel.
Vooral het stemgeheim is een belangrijke reden waarom we weer op papier gaan stemmen. “Niemand zal kunnen achterhalen waar je op hebt gestemd”, legt de baas uit. “Dit is belangrijk om te voorkomen dat mensen onder dwang op een partij stemmen of hun stem verkopen.”
Als u via een computer stemt, moet u zich eerst bij de computer identificeren. De computer moet meteen vergeten wie je bent, zodat niemand weet op welke partij je hebt gestemd. Baas: “Maar hoe weet je zeker dat de computer jouw stem niet aan jouw identiteit heeft gekoppeld?”
“Zelfs als de computer niet is gehackt en geen bug bevat, zendt hij straling uit die verandert afhankelijk van welke knop je indrukt”, vervolgde de baas. “Onderzoekers hebben in het verleden aangetoond dat je zelfs op afstand kunt zien waar iemand op heeft gestemd.”
Verkiezing betekent vertrouwen, benadrukte de baas. Niemand mag twijfelen aan de uitslag van de verkiezingen en we moeten kunnen verifiëren of de uitslag klopt. Daarom stemmen we sinds 2007 in heel Nederland ‘ouderwets’ met rood potlood op papier.
Dat betekent niet dat alles gebeurt zonder een computer. Uitslagen van stembureaus worden bijvoorbeeld via een computer naar een centraal stembureau gestuurd. Maar hij kan altijd controleren of de verkregen uitslag overeenkomt met wat het stembureau heeft verzonden.
Bovendien wordt momenteel nagedacht over een nieuw stembiljet dat elektronisch kan worden geteld, aldus woordvoerder Bokhurst van de Kiesraad. Dit zal helpen bij het sneller tellen van stemmen in de toekomst.
